Proof of Stake là gì? Nếu từng tham gia staking coin, mọi người hẳn từng nghe đến thuật ngữ Proof of Stake [PoS]. Hiện nay, hầu hết những đồng tiền điện tử mới ra mắt để ứng dụng thuật toán PoS thay vì PoW như trước đây. Ngay cả “ông lớn Ethereum” cũng đã chuyển đổi cơ cấu khai sáng ETH từ PoW sang PoS.
Tìm hiểu Proof of Stake là gì?
Proof of Stake là gì? – Proof of Stake là thuật ngữ dùng để chỉ thuật toán khai thác tiền điện tử ứng dụng trên chuỗi khối blockchain. Theo đó, mọi node tham gia có nhiệm vụ xác nhận giao dịch trên từng khối (block). Đối với PoS, một node nếu muốn xác minh giao dịch đều phải đặt cọc một lượng coin nhất định.
PoS không phải là thuật toán khai thác đầu tiên ứng dụng cho lĩnh vực tiền điện tử. Năm 2008 khi đồng Bitcoin ra đời, Satoshi Nakamoto đã giới thiệu PoW trong sách trắng Bitcoin. Cụ thể, PoW tạo điều kiện để đội ngũ thợ đào coin (miner) tiến hành xác thực giao dịch đồng thời tạo khối mới. Quá trình xác thực và tạo khối khi thực hiện thông qua việc giải các phương trình toán học dựa vào sức mạnh phần cứng, chính là hệ thống máy tính cấu hình cao.
PoW yêu cầu tự đào phải đầu tư dàn máy đào chuyên dụng sở hữu cấu hình mạnh, hiệu suất hoạt động mạnh mẽ. Như vậy, mỗi nhóm miner đều phải cạnh tranh gay gắt với nhau nếu muốn đào được nhiều coin hơn. Tuy nhiên chính quá trình đầu tư cạnh tranh này đã vô tình tạo tính tập trung trong khai thác.
Năm 2011 trên diễn đàn Bitcointalk ý tưởng về một thuật toán mới mang tên Proof of Stake lần đầu tiên được giới thiệu. PoS có khả năng khắc phục nhược điểm còn tồn tại ở PoW. Năm 2012, Peercoin (PPC) chính là đồng tiền điện tử tiên phong ứng dụng PoS. Tính đến thời điểm hiện đã có hàng trăm dự án tiền điện tử mới ra đời sử dụng thuật toán PoS.
Chính bởi hiểu rõ Proof of Stake là gì nên người mới sẵn sàng ứng dụng thuật toán này thay vì PoW. Mặc dù hiện nay đã có thêm nhiều thuật toán mới ra đời nhưng PoS vẫn có tính phổ biến nhất.
Một số thuật ngữ cần biết liên quan đến Proof of Stake
Để hiểu rõ hơn về Proof of Stake là gì và cơ chế hoạt động của thuật toán này, bạn nên tiếp tục cập nhật các thuật ngữ liên quan dưới đây.
- Node – Masternode: Chính là người tham gia các trận giao dịch (có thể là cá nhân hoặc tổ chức). Thông qua việc chạy phần mềm chuyên biệt dành riêng cho từng đồng coin, các node duy trì hoạt động ổn định của mạng lưới blockchain. Nói theo cách dễ hiểu hơn thì node giữ nhiệm vụ xác định giao dịch cho chính những người dùng coin.
- Validator: Đối với thuật toán PoS, không phải bất kỳ node nào cũng làm nhiệm vụ đóng block. Thay vào đó, blockchain thường chọn lựa ngẫu nhiên node khi cần kiểm tra và đóng khối. Node nào được chọn thì chính là Validator.
- Forge hoặc Mint: Thuật ngữ dùng để chỉ hoạt động kiểm tra và đóng khối của các validator.
- Stake: Đối với những mạng lưới blockchain ứng dụng thuật toán PoS, một ít node nếu muốn trở thành validator đều phải đặt cọc một lượng coin nhất định.
- Lock và Unlock: Mạng lưới lock sẽ nhận coin từ các node đã đặt cược. Trong suốt giai đoạn node trở thành validator số coin này phải bị khóa lại, không thể giao dịch như bình thường. Bạn chỉ có thể nhận lại số coin đã khóa khi không còn làm validator, khi đó coin sẽ unlock.
Trong quá trình tìm hiểu Proof of Stake là gì, bạn chắc chắn sẽ đôi lần bắt gặp một số thuật ngữ trên. Hy vọng phần giải thích trên, quá trình nghiên cứu định nghĩa và cơ chế hoạt động của thuật toán PoS đã thuận lợi hơn.
Cơ chế hoạt động của PoS
Cơ chế hoạt động của thuật toán PoS góp phần tạo tính minh bạch, hạn chế tính tập trung trong quá trình khai thác. Bạn có thể nắm rõ hơn bản chất Proof of Stake là gì truy tìm hiểu về cách thức hoạt động của thuật toán tiên tiến này.
Lựa chọn ngẫu nhiên các node
Trong PoS, không phải tất cả các node đều có thể tham gia xác thực giao dịch. Mà thay vào đó hệ thống sẽ lựa chọn một cách ngẫu nhiên trong hàng loạt node. Trong đó, node nào được chọn thì chính là validatior. Nhiệm vụ chính của validator là kiểm tra và đóng block.
Đương nhiên để trở thành một validator, node cần đặt cược coin vào mạng. Sau đó, mạng blockchain này bắt đầu khóa coin và chỉ unlock khi node không còn giữ trọng trách của một validatior.
Khi xác nhận thành công mỗi một block hợp lệ, hệ thống sẽ thưởng cho validatior từ một phần phí giao dịch. Quá trình lựa chọn ngẫu nhiên này sẽ sử dụng đến phương pháp truy tìm Hashrate, ăn với đó là số coin cược lớn nhất.
Đến khi tài sản chính thức công khai, từng node đều được tự động chọn tài khoản để tiến hành xử lý khối tiếp theo.
Xem xét thời gian nắm giữ tài sản
Quy trình lựa chọn validatior của PoS còn xét đến cả thời gian nắm giữ tài sản. Theo đó, node phải đảm bảo điều kiện nắm giữ coin giới thiệu 30 ngày trước khi đăng ký trở thành validatior. Node nào có thời gian hold coin càng lâu thì lợi thế cạnh tranh lại càng lớn. Bên cạnh đó số lượng coin nắm giữ càng nhiều thì khả năng được chọn làm validatior cũng lớn hơn.
Cứ sau mỗi lần ứng cử như vậy, tuổi đời hold coin lại tự động trở về 0. Và phải chờ đến ít nhất 30 ngày tiếp theo, node mới tiếp tục được quyền đăng ký trở thành một validatior xác nhận giao dịch.
Số ngày phải tham gia tranh cử đã bị giới hạn ở con số 90 ngày. Sự giới hạn ngày làm nhà giảm thiểu tình trạng node nắm giữ quá nhiều tài sản, thao túng hệ thống.
Vấn đề độc quyền trong có tồn tại ở PoS?
Quan hệ tiếp theo của bài viết về chủ đề Proof of Stake là gì, chúng tôi sẽ tiếp tục giúp bạn tìm hiểu về tính độc quyền trong thế giới tiền điện tử.
Trong thế giới tiền điện tử, tình trạng độc quyền trong khai thác vẫn diễn ra phổ biến, đặc biệt là với mạng blockchain ứng dụng thuật toán PoW. Đối lập khi một nhóm nào đó kiểm soát một lượng lớn tài nguyên tắc thực, áp đảo các nhóm còn lại. Tình trạng độc quyền này dẫn đến việc lặp chi hay thậm chí là từ chối diễn.
Phía nhóm độc quyền khi nắm giữ một lượng lớn tài nguyên, họ có xu hướng tìm cách chi phối thao túng hệ thống, phá vỡ tính phân quyền vốn có.
Thực tế, các đồng coin vẫn có khả năng dễ hiểu bởi tình trạng độc quyền này nhưng không nghiêm trọng như PoW. Nguyên nhân thứ nhất là bởi mọi node đều phải nắm giữ và đặt cược coin nếu muốn tham gia xác minh giao dịch.
Trong trường hợp muốn nắm quyền chi phối toàn mạng lưới, holder sẽ phải mua số lượng lớn coin (tối thiểu 51% tổng số lượng coin lưu thông trên thị trường). Nó đòi hỏi một nguồn chi phí lớn mà không phải bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào cũng có thể thực hiện.
Mặt khác, tạo tính độc quyền trong mạng lưới tiền điện tử PoS không hề có lợi cho chính đồng coin đó. Khi một vụ tấn công 51% xảy ra, giá đồng coin bị hack thường giảm mạnh. Đương nhiên khi coin giảm sâu thì bản thân bên nắm giữ số lượng lớn coin sẽ bị thiệt hại nhiều nhất.
Ethereum 2.0 và Proof of Stake
Proof of Stake là gì? – Khi mới đi vào khởi chạy, chuỗi khối Ethereum vận hành dựa trên thuật toán PoW giống với mang Bitcoin. Tuy nhiên sau này, blockchain này đã sớm nhận ra nhược điểm của PoW nên quyết định chuyển đổi sang thuận toán đồng thuận PoS.
Hiện tại đội ngôi nhà phát triển của Ethereum vẫn đang nghiên cứu một bộ nâng cấp chuyên biệt. Phiên bản Ethereum 2.0 sắp trình làng vận hành hoàn toàn theo cơ chế đồng thuận PoS. Cuối cùng, nó được cho là sẽ hợp nhất với mạng chính Ethereum.
Việc thay thế PoW bằng PoS giúp Ethereum giải quyết tốt hơn các thách thức về khả năng mở rộng, giao dịch an toàn trên hệ thống. Đồng thời, chuỗi khối này còn hướng đến mục tiêu trở thành nền tảng cho những đồng coin tiết kiệm, thân thiện với môi trường phát triển.
Như vậy, nếu muốn trở thành một node xác thực trên Ethereum, người dùng phải đặt cược bằng đồng ETH. Số lượng đặt cược tối thiểu là 32 ETH, chúng sẽ bị khóa vào hệ thống cho đến node không còn tham gia ác thực nữa.
Việc chuyển đổi sang Proof of Work đem đến cho Ethereum 2.0 vô số lợi thế so với mạng Bitcoin. Đơn cử như:
- Đơn giản hóa phần tướng khai thác, hạn chế tính tập trung và thu hút thêm nhiều thành phần tham gia.
- Giúp mạng Ethereum trở nên an toàn hơn trước những cuộc tấn công 51% với cơ chế đặt cược coin.
- Hình thành một hệ sinh thái thủy điện tử thân thiện, tiết kiệm năng lực vận hành.
Không chỉ Ethereum mà nhiều mạng blockchain cũng đang ứng dụng thuật toán PoS. Ví dụ như mạng Cardano, EOS, Tezos, Algorand,.. Cho đến thời điểm này, Proof of Stake cũng được xem như một nhân tố quan trọng thúc đẩy sự lớn mạnh của nền công nghiệp điện tử thế giới.
Cách để kiếm tiền từ những tầng coin hoạt động theo PoS
Hệ sinh thái tiền điện tử luôn tạo cơ hội cơ hội để mọi người cùng tham gia kiếm lợi nhuận. Khi sở hữu một hoặc nhiều đồng coin được tạo ra trong thuật toán PoS, bạn lại càng dễ dàng kiếm tiền theo cách chủ động và thụ động hơn.
Kiếm tiền chủ động từ chính đồng coin PoS
Nếu muốn kiếm tiền chủ động từ các đồng coin PoS, bạn sẽ có hai lựa chọn, đó là đào coin hoặc trading coin.
Đào coin
Tương tự như PoW, thuật toán PoS không cho phép mọi người cùng tham gia đào coin. Tuy nhiên so với PoW, bạn sẽ không phải đầu tư dàn máy móc quá khủng. Thuật toán địa chỉ yêu cầu thiết bị phần cứng cơ bản, người dùng sẽ được hướng dẫn đào coin trên từng website riêng.
Trading coin
Mọi loại coin hình thành từ PoS đều có thể giao dịch với nhau hoặc các loại coin khác. Có điều bạn cần lưu ý nên chọn loại coin có tỷ lệ lãi suất stake cao một chút để trade. Tuy vậy, lợi nhuận càng lớn thì rủi ro càng cao. Do đó nếu không không muốn mạo hiểm tài sản, bạn có thể chỉ cần hold hoặc staking cho an toàn.
Kiếm tiền thụ động từ các đồng coin PoS
Một trong những ưu thế cực lớn của coin PoS là người nắm coin không cần trực tiếp trade nhưng vẫn có thể kiếm tiền thụ động từ chúng.
Stake coin ngay trên ví
Hiện nay có một số dự án coin đã và đang phát triển nền tảng của riêng, nhằm giúp coin luân chuyển thuận lợi hơn. Trên mỗi nền tảng ví lưu trữ, người sở hữu coin có thể staking coin ngay trên ví của mình. Đương nhiên khi đã stake, hệ thống đều ít nhiều thưởng cho người đã tham gia được.
Stake coin ngay trên sàn giao dịch
Không ít sàn chuyên về giao dịch tiền điện tử đã xây dựng nền tảng staking riêng. Nhằm hỗ trợ người dùng tham gia kiếm lợi nhuận từ chính các đồng coin PoS họ đang nắm giữ. Quy trình staking diễn ra trực tiếp trên sàn giao dịch, rất thuận tiện cho người dùng.
Binance, KuCoin,.. Là các sàn giao dịch cho phép người dùng staking nhận thưởng với một số đồng coin PoS.
Kiếm tiền từ ví staking
Staking coin trên sàn mặc dù rất thuận tiện nhưng lãi suất lại không cao lắm. Vì thế nếu muốn kiếm lời cao hơn, bạn nên lựa chọn những nền tảng staking uy tín khác. Chẳng hạn như nền tảng ví Trust Wallet, Cobo Wallet,..
Ưu điểm của Proof of Stake so với Proof of Work
Mặc dù ra đời sau Proof of Work nhưng thuật toán Proof of Stake giờ đây lại phổ biến hơn nhiều. PoS đã khắc phục tương đối tốt nhược điểm còn tồn tại ở PoW. Bạn chưa thể hiểu đúng Proof of Stake là gì nếu chưa nắm bắt một số ưu điểm của thuật toán này.
Tiết kiệm năng lượng
Như từng đề cập, thuật toán PoW yêu cầu đội ngũ thợ đào phải đầu tư hệ thống máy móc quy mô nếu muốn đạt hiệu suất khai thác tốt. Theo ghi một lưu của giới khoa học, để vận hành toàn bộ mạng lưới tiền điện tử PoW, điện năng tiêu thụ có thể tương đương với một quốc gia.
Sớm nhận ra nhược điểm lớn về sự tiêu tốn năng lượng, nhiều dự án tiền điện tử sau này đã lựa chọn PoS thay vì PoW. Ngay cả chuỗi khối Ethereum cũng sớm chuyển đổi từ cơ chế vận hành PoS sang PoW.
Cơ chế đặt cược staking để tham gia vào đội ngũ nhà xác thực giao dịch không yêu cầu bạn phải đầu dàn máy tính cấu hình cao tiêu tốn năng lượng.
Bảo mật cao hơn
Đối với mạng khác vận hành dựa theo thuật toán đồng thuận PoW chưa hẳn đã thực sự an toàn. Mọi giao dịch trên đây được ghi vào blockchain khi hơn 50% node xác thực hợp. Như vậy, nếu hacker tìm cách thao túng 51% các node, hệ thống coi như đã bị hack. Thực tế, đã từng có những vụ hacker như vậy xảy ra gây thiệt hại hàng trăm triệu USD.
Mạng blockchain ứng dụng PoS được xem là khó bị hack hơn. Vì nếu muốn một cuộc tấn công 51%, hacker phải chiếm ít 51% tổng số tiền lưu hành trên thị trường. Thực tế, hiếm có nhóm hacker nào đủ tiềm lực thực hiện các vụ tấn công như vậy.
Hạn chế tính tập trung trong khai thác
Những mạng blockchain ứng dụng PoW như Bitcoin rất dễ tạo tính tập trong khai thác. Thông qua việc chạy đua phần cứng, nhóm khai thác nào sở hữu phần cứng lớn hơn sẽ chiếm ưu thế hơn. Điều này vô tình tạo tính tập trung, không còn đúng với bản chất của một mạng lưới phân quyền, phi tập trung.
Việc ứng dụng thuật toán đồng thuận PoS đảm bảo tính phân quyền trong mạng lưới khai thác. Nếu muốn tham gia khai thác coin, bạn chỉ cần đặt cược coin, chuẩn bị phần cứng cơ bản. Bất kỳ ai cũng dễ dàng khai thác coin trên mạng lưới blockchain ứng dụng PoS theo cách bình đẳng, sức mạnh đào coin không quá tập trung vào một nhóm nào cả.
Hạn chế của thuật toán Proof of Stake
Khi tìm hiểu Proof of Stake là gì, bên cạnh ưu điểm thì bạn cũng nên chú ý đến nhược điểm của thuật toán này.
Trong đó, staking coin không phải khi nào cũng có lãi. Đó là khi lãi suất coin thấp hơn so với với giá trị coin thị trường. Điều này khiến cho người staking đã chịu khoản lỗ đáng kể so với giá thị trường.
Mặt khác, lãi suất staking hình nền tảng áp dụng lại khác nhau. Nếu lựa chọn câu đúng nền tảng phù hợp, tiền lãi mà bạn nhận về sẽ cực thấp.
Số lượng dự án tiền điện tử ứng dụng PoS ra đời ngày càng nhiều. Thế nhưng trong số này thực tế chỉ có khoảng 10% là dự án uy tín, 90% còn lại là kiểu dự án coin rác. Nếu đầu vào coin rác, không có định hướng phát triển rõ ràng, đội ngũ đứng sau dự án điều ẩn danh, bạn có thể phải đối mặt với nguy cơ mất trắng.
Tổng kết
Bài viết trên đây đã đề cập chi tiết các vấn đề liên quan đến thuật toán đồng thuận Proof of Stake. Proof of Stake là gì? Đây là một trong những thuật toán tiên tiến, ứng dụng trong khá nhiều dự án tiền điện tử hiện nay. PoS hỗ trợ tạo ra một hệ thống tiết kiệm năng lượng, bảo mật cao hơn và hạn chế tình trạng tập trung trong khai thác.
Mạng Ethereum đã sớm chuyển sang ứng dụng PoS thay vì PoW. Trong PoS, validatior tuyển chọn từ các node sẽ giữ nhiệm vụ xác minh giao dịch. Hy vọng với bài tổng hợp trên đây của Coindientu.com, bạn có thể phần nào hiểu rõ Proof of Stake là gì!