Vinh danh loại sợi thần kỳ.

Len sợi Canada đang từng bước có được sự chú ý xứng đáng.

Bảy năm về trước, trên một bến tàu lạnh giá ở thị trấn Pictou, tỉnh Nova Scotia, người dân Canada được mở mày mở mặt. Trong một chuyến thăm hoàng gia, Hoàng tử Charles và nữ công tước xứ Cornwall đi công du và khởi xướng một chiến dịch quảng bá dành cho len của Canada, đây là hoạt động phát sinh từ một sáng kiến to lớn hơn. Từ năm 2010, Hoàng tử xứ Wales đã bắt tay vào giải quyết sự suy giảm sản lượng của địa phương trên toàn cầu. 

Với việc nâng cao nhận thức cho công chúng về giá trị môi trường và giá trị thủ công mà sợi len mang lại, chiến dịch này đang dần hé lộ sự thật về giá trị của loại sợi từng có ở khắp mọi nơi trên đất nước này.

Vải len được tạo ra tự nhiên, bền vững, và rất hữu dụng với vô số cách dùng chứ không chỉ để làm chăn và áo len. Một khi được thải ra ngoài môi trường, nó cũng sẽ phân hủy và nuôi dưỡng trái đất chứ không giống như loại vải polymer nhựa tổng hợp không thể phân huỷ hoàn toàn mà còn ngấm vào nguồn nước, nguồn thực phẩm và máu của chúng ta.

“Mục tiêu của chiến dịch này là để nâng cao nhận thức của mọi người đối với lợi ích của vải len” Ông Matthew Rowe, Tổng giám đốc của Hội đồng Len Canada, chia sẻ.

Các hoạt động sản xuất len và điều hành nhà máy của Canada đã từng sử dụng hàng ngàn nhân công, góp phần đáng kể cho ngành sản xuất hàng hoá. Tuy nhiên, ngành công nghiệp này đã giảm sút do sự ra đời của chất liệu nhựa tổng hợp cùng với chi phí sản xuất rẻ hơn ở nước ngoài.

Ông Rowe giải thích rằng: “Sau Thế chiến thứ 2, vải sợi tổng hợp tăng trưởng và từ đó các nhà máy len ngừng đầu tư vào công nghệ mới.”

Nông dân Canada vẫn nuôi cừu, nhưng hầu hết là nuôi lấy thịt. Ngày nay có hơn một triệu con được nuôi chủ yếu ở Ontario, Quebec và Alberta. Mỗi năm một lần, từng con cừu sẽ được cạo lông một cách nhanh chóng nhẹ nhàng mà không gây đau đớn để giữ được tình trạng sức khỏe tốt. Phần lớn len sẽ được gửi sang Trung Quốc để gia công và sản xuất hàng loạt thành các mặt hàng rồi bán lại cho chúng ta.

“Chúng tôi sản xuất len thô chứ không phải loại sợi tơ đẹp mang giá trị cao. Có một niềm tin hoang đường được đặt ra là vải len chẳng có lợi ích gì nên người nông dân sẽ không kiếm được tiền từ nó và thế là len thô lại được bán rẻ cho Trung Quốc.” Rowe cho biết: “Nông dân ở đây chỉ được chi trả một khoản nhỏ đủ để trang trải chi phí cạo lông cừu.”

Nhưng len Canada đã chứng minh rằng nó không hề vô dụng mà ngược lại nó có chất lượng đàn hồi tốt, có ích cho việc kết hợp và tạo ra một số sản phẩm nhất định như thảm có độ bền cao hơn.

Chiến dịch quảng bá len này còn hỗ trợ cho các nhà thiết kế, các kiến trúc sư và nhà bán lẻ – tất cả những người tham gia vào việc sáng tạo và bán hàng. Mục tiêu là kết hợp các nhóm khác nhau theo nhiều cách khác nhau để giúp xây dựng lại chuỗi cung ứng mà từ đó nhiều hàng hoá có thể lại được sản xuất tại địa phương.

Công ty đồng hành trong chiến dịch này là Creative Matters, một công ty ở Toronto chuyên về thiết kế ốp tường và sàn mà sản phẩm đặc chế có thể được chiêm ngưỡng trong khách sạn 5 sao St. Regis Toronto và tòa nhà Thượng viện Canada ở Ottawa.

Cho nên, ngay cả khi có một chuỗi cung ứng bị gián đoạn thì Creative Matters vẫn có thể khởi động chiến dịch dành cho bộ sưu tập len. Vào năm 2020, nhà thiết kế nội thất Sarah Richardson đã hợp tác với công ty để tạo ra ba tấm thảm 100% làm bằng len Canada cho bộ sưu tập này. Nhà máy sản xuất len cuộn Briggs & Little tại New Brunswick gia công sợi len – nơi đây đã tồn tại hơn 100 năm nay. Sợi len này sau đó được dệt thành thảm tại một cơ sở thương mại có bảo đảm công bằng cho người lao động tại Ấn Độ. Thảm len không phải là thứ duy nhất mà len Canada có thể được sử dụng. Những sợi cứng cáp rất tốt khi sử dụng trong kiến trúc, đồ nội thất và công nghiệp như giữ nhiệt cho nhà, ốp tường, nệm, làm vải nỉ dùng trong máy móc và cách âm. Một số doanh nhân sáng tạo thậm chí còn sử dụng các mẩu len thừa để làm phân bón vì nó có thể hấp thụ và giữ nước, sau đó có thể phân huỷ tự nhiên, tương tự như phân bón than bùn.

“Các sản phẩm làm từ len được sử dụng trong gia đình sẽ không gây rò rỉ hóa chất. Chúng không ô nhiễm và thực sự làm sạch không khí. Chúng còn làm giảm tiếng ồn, đây chính là một vấn đề lớn trong các tòa nhà mới làm bằng bê tông và thủy tinh. Ngay cả các địa điểm hòa nhạc như Roy Thompson Hall cũng sử dụng thảm và rèm cửa bằng len.” Ông Rowe giải thích thêm.

Mặc dù hầu hết các loại len của Canada được nông dân thu thập và vận chuyển ra nước ngoài, một số chủ sở hữu gia súc như bà Carol Precious lại có cách tiếp cận thủ công hơn. Năm 1980, bố chồng của bà Precious, Đại tá G. D. Dailley là người đầu tiên được phép nhập khẩu cừu Shetland trực tiếp từ đảo Shetland đến Ontario. Hiện nay, bà tiếp tục nuôi đàn cừu thế hệ con cháu trên trang trại Chassagne rộng gần 400 ngàn mét vuông của mình ở Puslinch, Ont. Sợi len được sản xuất bởi loại cừu nhỏ nhắn mạnh mẽ thuộc dòng dõi Scotland này được đánh giá rất cao bởi những thợ quay sợi, thợ dệt và thợ đan ở địa phương. Lông cừu Shetland có 11 sắc thái riêng biệt, bao gồm lông màu trắng, rải từ xám đến đen và nâu.

Tháng 4 này, hơn 100 con cừu đực và cừu cái đã được cạo lông để giảm trọng lượng phần lông của chúng cho mùa hè sắp tới cũng như chuẩn bị cho kỳ sinh nở của các con cừu cái vào tháng 5. Bà Precious giải thích rằng: “Việc đó sẽ làm cho chúng cảm thoải mái và sạch sẽ hơn.”

Trước đại dịch COVID-19, bà Precious đã định tham dự các hội chợ về sợi dệt và lông cừu vào mùa thu. Bà cũng muốn tổ chức một chương trình “Fleece Fiesta” của riêng mình nơi bà có thể mời những người có chung niềm đam mê đến và mua len của bà. Bà không biết tương lai sẽ như thế nào, nhưng trong suốt đại dịch này, bà vẫn có thể tiếp tục bán một số con cừu cho những người có sở thích nuôi động vật nhỏ và thích tạo ra sản phẩm len của riêng mình.

Các doanh nhân buôn len vì muốn sử dụng các sợi len rõ nguồn gốc để làm áo len và các mặt hàng khác hay bắt đầu quá trình nghiên cứu tại trang web Ontario Sheep Farmer (ontariosheep.org). Danh mục bản đồ len Ontario trên trang web có liệt kê các địa điểm mua len theo vùng, theo giống, loại sợi, màu sắc và dạng len. Đối với những người nuôi cừu lấy len, trên trang web cũng có một bản đồ để tìm các nhà máy chế biến nhỏ theo khu vực và hiệu năng. Các thông tin khác cũng có thể được tìm thấy trên trang web bao gồm danh sách các thị trường và các nguồn lực cho nông dân.

Canada hiện đang ở giai đoạn đầu của việc xây dựng lại ngành công nghiệp này, nhưng có vẻ như thời điểm đang rất thích hợp để Chiến dịch len bắt kịp xu thế. Các xu hướng dùng đồ thủ công, mối quan tâm về môi trường và mua hàng địa phương đã trở thành tâm điểm đối với rất nhiều người trong chúng ta.

“Mọi người đang bắt đầu tái khám phá loại sợi thần kỳ đáng kinh ngạc này.” Ông Rowe đồng tình.